Verlede jaar het ‘n blogvriendin die internettydskrif van Nico Shamrel aan ons groep bekendgestel. (Gaan soek hom gerus, hy is op facebook.) Kyk na die prent, en skryf ‘n storie van 1000 woorde daaroor, is die opdrag. Ek het gekyk, hierdie prent gekies en daaroor geskryf, dit ingestuur sonder enige verwagtinge. Ek moet sê Nico het teen sy eie beleid in, vir my ‘n epos geskryf en my storie hoog aangeskryf. Dit was nog steeds nie goed genoeg om geplaas te word nie, dus plaas ek dit nou op my blog.
Herinneringe in ‘n blik
Vriendin neem my vir tee na ‘n restourant. “Rustic” sou my dogter dit beskryf. Eintlik kom ek min in restourante. My innerlike introvert verkies die rustigheid van my huis met ‘n koppie tee en selfgebakte koekies. My ouma se speserykoekies om presies te wees. Die geur van kaneel en gemengde speserye gaan sit mos in mens se geheue, vir altyd.
Met die instapslag sien Vriendin dadelik iets raak wat verander het.
“Mens,” begin sy, “kyk net al die nuwe goed teen die mure. Al daai lieflike blikke! Ek wonder waar Kobatjie haar blikke wat so lyk gekry het. Seker maar by haar oumagrootjie. Shame, hulle bly ook maar in ‘n opslaanhuisie agter in die uncle se jaart. Laas week was hier ‘n antieke fiets teen die muur.”
Mens. Sy noem selde enigiemand op die naam. Mens of Vriendin of Vrou! Met ‘n uitroepteken agterna. En mens moet spring om by haar gedagtegang te hou.
Ek en Vriendin kry sit by die agterste tafeltjie, koppie tee en wortelkoek voor ons. Ek wil haar vertel van my ouma wat ook sulke identiese blikke gehad het, dis uitgestal in my kombuis. Lekker onthougoed. Maar, sy praat, aanmekaar, en ek luister soos gewoonlik.
“Hoor hier,” kry sy iets om oor te kwetter, “daai blikke laat my nou dink aan iets wat ek jou wil vertel. My skoolkinders moes mos ‘n tydjie terug mondeling praat. Bring en vertel.” As sy opgewonde raak, praat sy in stukkies sinne. Seker om meer vertel te kry in een asem. “Het later gevoel as ek nog een kaas en tamatie-toebroodjie sien, gaan ek in een verander. Ewenwel, toe kom staan Kobatjie voor die klas met ‘n blik wat net soos daardie grote teen die muur lyk. “
“Memories are made of this, sweet sweet memories are made of this.”
Die melodie van Dean Martin speel saggies in die agtergrond van die restourant. Dis so gepas op hoeveel gebeurtenisse van mens se lewe, nie net ‘n jong liefde, huwelik en kinders nie. Ook op oomblikke in mens se lewe wat weer wakker word met net ‘n flietende woord, prent, ‘n ou blik.
Musiek het nog altyd my aandag afgetrek en ek verloor die lyn van die gesprek : “Vriendin, wag, stadig. Ek het jou verloor. Begin weer. Wat het Kobatjie en blikke en mondeling in gemeen?”
“Mens! Wag daarvoor! Die kind beginne toe vertel van die koekies wat sy by haar oumagrootjie leer bak het. So met varkvet, speserye en al. Bring toe nogal ‘n stukkie rou deeg ook saam om te wys hoe mens dit uitrol. Ewe ‘n leë wynbottel ook saamgebring vir die rolslag. So bietjie sountoe rol en dan so bietjie annerkant toe rol, sê die kind het haar oumagrootjie altyd gesê.”
Iewers in my agterkop begin daar ‘n klokkie lui. Ou Jakobatjie wat by mý ouma gewerk het, het ook altyd so gesê.
“Vriendin, waarvandaan kom die kind?” val ek haar weer in die rede.
Sy frons. “Maar Vrou, ek is mos besig om te vertel, man, luister nou eers klaar! Ewenwel, Kobatjie rol toe diekant en daardie kant toe en toe vat sy ‘n mes en sny die degie in vierkante. G’n stuk niks ronde balletjies of sirkels wat uitgedruk word nie.”
Die agtergrondmusiek het oorgeloop van een lied na ‘n volgende na ‘n ander en toe kom die woorde van “It’s a small small world” deur die luidsprekers.
Though the mountains divide
And the oceans are wide
It’s a small world after all It’s a small small world.
Ek kan nie verder net stilbly en luister nie.
“Vriendin, hoor gou, waar kom die kind vandaan?” Want as sy van die diep Karoo af is, dan praat mens mos van ‘n bitter klein wêreldjie hier. Dis waar ek grootgeword het.
“Vrou, het ek dan nie gesê die kind kom uit die diep Karoo uit nie? Bly mos nou hier by haar ouma sedert haar oumagrootjie dood is. Arme dingetjie is ‘n wesie. Jy weet, pa was alkoholis, ma was vergryp aan Tik, die ouma was ook hoeka nie te wel in die kop nie, hoe die kind nog so by haar verstand kon wees gaan myne te bowe.”
Sy haal gou asem. “Ewenwel, toe sy nou klaar die koekies so in stukke gesny het, maak sy die koekieblik oop en haal ‘n paar koekies uit. Mens! Die heerlikste geur van speserykoekies hang toe so in die lug. Ek het behoorlik kleiner en kleiner happies gevat van die een wat sy my gegee het net om die lekker uit te rek.”
Maar dan gaan daar tog ‘n liggie op by haar. “En hoekom stel jy so belang in die kind? Ek vertel mos eintlik van die blikke.”
My woorde kom stadig uit. “Vriendin, as hierdie Kobatjie van jou verwant is aan ‘n Jakobatjie wat ek geken het, dan het ons werklik ‘n baie klein wêreldjie hier.”
Vriendin se nuuskierigheid loop oor. “Nou toe dan, Mens, praat! Waarvoor wag jy?”
“My ouma het ‘n huishulp gehad wat meer soos haar geselskapdame was. Oral waar Ouma was, het Jakobatjie saamgegaan. Dierbaarste ding op die aarde. Altyd reg met ‘n tuisgebakte koekie. En sy het ‘n wynbottel gebruik om die deeg uit te rol. Altyd gesê: “Eers sountoe, dan annerkant toe”. En sy het die koekies in blokkies gesny en in ‘n ou blik gesit soos daardie blik teen die muur.”
Ek wil nog verder vertel, maar Vriendin val my in die rede, nie gewoond aan luister nie. “Haai, Mens, wat vertel jy my? En toe? Wat het van Jakobatjie geword?”
Ek gaan ver terug na my jonger dae. “ Na my ouma se dood het Jakobatjie verdwyn. Dis mos maar soos die lewe verloop, nie waar nie? Mense kom, mense gaan. Ek het wel die laaste koekieblik vir my gevat en dit was vol speserykoekies. Ek het vir weke lank daaraan geëet. Skelm, waar niemand anders my kon sien nie. Ek het nog steeds die blik. Dis so ‘n ek-kyk-daarna-en-verlang-ding.”
In my eenheid vlieg ‘n idee deur my gedagtes. Dalk kan ek tog iets doen vir Jakobatjie: kyk na haar kleinkind omdat sy nie meer kan nie.
“Vriendin, waar is Kobatjie? Dink jy ek kan haar ontmoet? Dalk iets vir haar doen?”
Haar oë raak donker.
“Is te laat,” sê sy effens weemoedig. “Covid het haar kom haal.”
In die agtergrond huil Adam Lambert: it’s a mad mad world.
Liedere: Memories are made of this Dean Martin Small world © O/B/O Capasso Mad world Adam Lambert